Từ một vùng đất năm xưa quanh năm chỉ gắn với lúa ngô, đến nay, xã Xuân Quan, huyện Văn Giang, Hưng Yên đã vang danh như một làng hoa trẻ ven sông giàu có. Tuy "sinh sau đẻ muộn" hơn so với các làng hoa khác ở miền Bắc, nhưng người nông dân Xuân Quan đã có những lối đi riêng để tìm chỗ đứng cho mình.
Chuyển đổi từ ngô lúa sang trồng hoa
Đến thăm làng hoa ở xã Xuân Quan chắc hẳn ai cũng sẽ bị mê hoặc bởi những cánh đồng rộng lớn với rất nhiều loại hoa, cây cảnh cùng cuộc sống sung túc của người dân nơi đây. Ông Lê Quý Đôn, Chủ tịch xã Xuân Quan cho biết: hiện hơn 60% diện tích đất canh tác của xã là dành cho hoa và cây cảnh với 900 hộ làm nghề trồng hoa. Tổng lợi nhuận từ hoa, cây cảnh của xã mỗi năm khoảng gần 200 tỷ đồng. Mức thu nhập hàng năm sau khi trừ mọi chi phí của các hộ trồng hoa dao động ít nhất từ 300 triệu cho tới cả chục tỷ đồng. Chưa bao giờ nông dân Xuân Quan lại giàu như bây giờ.
Hệ thống nhà lưới, nhà giàn hiện đại của các hộ trồng hoa
Vậy mà chỉ cách đây 10 năm, những con số này tưởng như là ước mơ quá đỗi viển vông với những hộ nông dân nơi này. Bởi Xuân Quan của 10 năm trước là một vùng đất nghèo thuần nông, quanh năm chỉ có thu nhập chắt chiu từng đồng từ lúa, ngô, đỗ, lạc. Nhưng nhờ chính sách đúng đắn của chính quyền sở tại cùng sự hỗ trợ thiết thực từ một trong những doanh nghiệp lớn tại địa phương là chủ đầu tư khu đô thị Ecopark, người nông dân đã được tham gia các khóa đào tạo chuyển đổi nghề, đặc biệt là trồng hoa, cây cảnh . Không chỉ tài trợ toàn bộ kinh phí cho các khóa đào tạo, mời các chuyên gia giỏi, dày dặn kinh nghiệm về đào tạo cho bà con, Ecopark cùng với xã và Hội Nông dân còn giám sát chặt chẽ quá trình triển khai các lớp học, tổ chức các chuyến đi thực tế tới các làng nghề nổi tiếng khác để đảm bảo tính hiệu quả của chương trình.
Nhờ có khóa đào tạo từ doanh nghiệp địa phương, công nghệ lấy giống, ươm trồng của các hộ gia đình trở nên bài bản và năng suất hơn.
Nghề trồng hoa, cây cảnh đã đem lại hiệu quả cao từ 10 -20 lần (thậm chí cá biệt 50 lần với một số hộ) so với trồng lúa và hoa màu. Thu nhập từ đất canh tác tăng liên tục, từ năm 2015 đã đứng tốp đầu của tỉnh Hưng Yên. Xuân Quan đã vươn mình trở thành một vựa hoa trẻ có tên tuổi sánh ngang với những vựa hoa truyền thống tại miền Bắc như Mê Linh, Tây Tựu.
Tái đầu tư, xuất ngoại học nghề, áp dụng công nghệ cao trong sản xuất
Giàu lên nhanh chóng nhờ hoa, nhưng người dân Xuân Quan lại giữ một lối sống giản dị, mộc mạc. Về độ giàu có, những hộ trồng hoa nơi đây có dư của cải để mua nhà to, tậu xe sang, sống vương giả, nhưng họ lại dùng tiền để tái đầu tư vào sản xuất. Là một trong những hộ gia đình có diện tích trồng hoa lớn ở Xuân Quan, gia đình ông Nguyễn Văn Thơm đã đầu tư xây dựng mô hình nhà lưới, nhà kính cho hơn 4.000m2 trồng hoa. Mặc dù chi phí ban đầu bỏ ra không nhỏ nhưng hiệu quả kinh tế lại cao hơn hẳn bởi nhà kính sẽ hạn chế được những ảnh hưởng xấu của thời tiết, từ đó tăng năng suất và chất lượng hoa, mở rộng được thêm nhiều giống hoa mới, tăng tính cạnh tranh và cải thiện doanh thu đáng kể.
Một trong những cách tái đầu tư khác là nâng cao năng lực nghề nghiệp bằng những chuyến xuất ngoại. Qui tụ được hơn 30 xã viên, HTX Hoa cây cảnh Xuân Quan mỗi năm tổ chức từ 1 đến 2 chuyến đi Thái Lan, Trung Quốc, Philippines... để cho các xã viên học nghề trồng hoa bằng nguồn kinh phí tự góp. Anh Võ Tuấn Phong, thành viên sáng lập, kiêm Chủ nhiệm HTX Hoa cây cảnh Xuân Quan cũng có hàng chục lần xuất ngoại, vừa tìm mua các giống hoa mới cung ứng cho các xã viên HTX với giá cả phải chăng, vừa làm cầu nối giúp các xã viên ra nước ngoài tham quan học hỏi nâng cao kỹ nghệ trồng hoa.
Lão nông Phan Văn Oanh thì là một trong những người tiên phong đầu tư vào khoa học kỹ thuật nhằm chủ động sản xuất ra nguồn giống hoa chất lượng, giảm sự phụ thuộc nhập khẩu từ nước ngoài. Ông Oanh đã bỏ đến hàng tỷ đồng xây dựng một phòng nuôi cấy mô, thuê chuyên gia giàu kinh nghiệm từ nước ngoài cầm tay chỉ việc. Bước đầu phòng nuôi cấy mô của ông Oanh đã tạo được một số giống lan rừng, giống hoa đồng tiền từ ống nghiệm, dự kiến trong thời gian tới sẽ cung ứng ra thị trường địa phương và khu vực.
Không ngủ quên trên chiến thắng, không ngừng học hỏi, nâng cao tay nghề, những người nông dân ngày đêm chăm chỉ đã tạo ra sự thay đổi kỳ diệu của làng hoa Xuân Quan, biến nơi đây thành một làng nghề có môi trường kinh doanh phát triển bền vững, bắt kịp, thậm chí dẫn đầu xu thế tương lai.
Nhanh nhạy “bám” thị trường
Không giống như làng hoa truyền thống Tây Tựu hay Mê Linh, chuyên xuất hoa cành, Xuân Quan lại chọn hướng đi riêng là hoa chậu, hoa giỏ treo, hoa thảm, cây trang trí nội ngoại thất với vô vàn chủng loại độc đáo như các cây trúc Nhật, trúc quân tử, cau Thái Lan, lan Ý, lan đại lộc, vạn niên thanh, trạng nguyên, hải đường, cẩm chướng, cúc ngũ sắc, dạ yến thảo, cẩm tú mai, cây vảy rồng… Có thể nói, bất kỳ thời gian nào trong năm, thương lái và khách đến thăm đều có thể chọn mua đủ loại hoa, cây cảnh từ nơi đây.
Trong vài năm gần đây, từ những chuyến đi nước ngoài học hỏi kết hợp với khả năng nắm bắt, nhanh nhạy với thị trường, bà con thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm trồng trọt cho nhau và mạnh dạn đầu tư các giống cây mới. Đặc biệt phải kể đến hàng trăm giống hoa hồng quý cho giá trị kinh tế cao như: hồng cổ Sa Pa, hồng Vân Khôi, hồng đỏ Sa Đéc, hồng đổi màu, hồng đào, hồng trứng…. Ngoài ra với kỹ thuật lành nghề và đôi tay khéo léo, nhiều người đã đưa về trồng và nhân giống được hàng trăm giống hồng ngoại nhập...
Nhiều giống hồng ngoại được người dân đầu tư phát triển phù hợp với thị hiếu tiêu dùng
Sự thay đổi trong tư duy đã giúp nhiều nông dân trẻ thu được quả ngọt khi Xuân Quan giờ đã là một trong những trung tâm trồng và buôn bán cây hoa hồng các loại sầm uất nhất miền Bắc.
Các gốc hồng nơi đây có giá từ vài chục đến vài tỷ đồng với lượng khách hàng ngày một tăng, trải dài khắp mọi miền đất nước từ Bắc tới Nam. Ăn theo hoa hồng, một bộ phận doanh nhân trẻ cũng “phất” lên nhờ kinh doanh các sản phẩm phục vụ cho trồng cây, làm vườn như giá thể, phân, giống hoa các loại …
Cùng với sự phát triển của khu đô thị Ecopark, du khách đổ về làng hoa ngày một đông. Người dân và chính quyền xã Xuân Quan lại nhanh chóng nắm bắt xu hướng, cùng nhau đồng lòng hiện thực hóa ý tưởng mới thú vị: gắn trồng hoa với du lịch sinh thái. Người nông dân quy hoạch lại diện tích canh tác thành những khu nhà vườn thông thoáng sạch sẽ, có mái che, có cả bàn uống trà dành cho khách tham quan. Xã và nhân dân cùng nhau làm đường rộng đẹp, xe ô tô có thể vào đến tận cửa vườn. Khách đến thăm Ecopark, rồi người dân sống trong khu đô thị này nườm nượp “đổ” sang làng hoa, vừa thăm thú, chụp ảnh, vừa “tậu” được rất nhiều hoa, cây cảnh giá hợp lý về trồng.
Cuối năm 2017, Lễ hội làng hoa Xuân Quan lần đầu tiên được tổ chức với khoảng 100 gian hàng hoa tươi các loại, trở thành lễ hội làng hoa lớn nhất miền Bắc từ trước tới nay, thu hút đông đảo khách tham quan.
Theo kế hoạch, trong năm nay, các xã, thị trấn của Văn Giang tiếp tục mở rộng diện tích trồng hoa, cây cảnh. 2018 cũng là năm người trồng hoa Xuân Quan có thêm niềm vui mới khi được đón bằng công nhận làng nghề trồng hoa cây cảnh, đã khẳng định thương hiệu và mở ra hướng phát triển bền vững của đất nghề.
